🌿Udi Hindi Yağı
🌿 Aquilaria agallocha'nın Farmakognostik İncelemesi ve Fitofarmakolojisi Üzerine Bir Bakış
Yazarlar: Janey Alam, Mohd. Mujahid, Badruddeen, Md. Azizur Rahman, Juber Akhtar, Mohmmad Khalid, Yasmeen Jahan, Abdul Basit, Akhlaque Khan, Mohd Shawwal, Shoiab Shadab Iqbal
Kurum: Integral Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Lucknow, Hindistan
Yayın: Journal of Applied Pharmaceutical Science, Ağustos 2015
Anahtar Kelimeler: Aquilaria agallocha, farmakoloji, fitokimya, geleneksel kullanım
Özet:
Aquilaria agallocha, Thymelaeaceae ailesinin en yaygın yetişen türlerinden biri olan önemli bir tıbbi bitkidir. Geniş tıbbi özellikleri nedeniyle dünyadaki en değerli bitkilerden biridir. Bu derleme, bitkinin fitokimyasal araştırmaları, farmakolojik aktiviteleri ve halk ilacı olarak çeşitli hastalıkların tedavisindeki tıbbi özellikleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bitki; iltihap, artrit, kusma, kalp rahatsızlıkları, öksürük, astım, cüzzam, iştahsızlık, baş ağrısı ve gut gibi hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Antinosiseptif, antimikrobiyal, müshil, antioksidan, yatıştırıcı, antihiperglisemik, trombolitik, antidiyabetik, ülser koruyucu, antikanser, antidiyareik, hepatoprotektif ve merkezi sinir sistemi aktiviteleri gibi birçok farmakolojik aktiviteye sahip olduğu bildirilmiştir. Bitkinin her bir parçası insanlığa hizmet edebilecek faydalı özelliklere sahiptir. Tüm bitki, gelecekteki araştırmalar için kapsamlı şekilde incelenebilir.
GİRİŞ
Son birkaç on yılda, bitkisel ürünler ve diyet takviyeleri artık yaygın olarak bulunmakta ve sağlık teşviki için tamamlayıcı araçlar olarak kabul edilmektedir. Bitkisel tıp alanında doğal kaynaklı olması ve daha az yan etkiye sahip olması nedeniyle gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde popülerlikte büyük bir artış yaşanmıştır (Brahmachari, 2001).
Agarwood’un tıbbi ürün olarak kullanımı, yaklaşık sekizinci yüzyıla tarihlenen Sahih Müslim’de ve Ayurvedik tıbbi metin olan Susruta Samhita’da kayıt altına alınmıştır (Chakarbarty et al., 1994; Fratkin, 1994).
Gelişmekte olan ülkelerde, nüfusun büyük bir kısmı sağlık hizmetleri için geleneksel sistemlere ve tıbbi bitkilerden oluşan cephaneliklerine bağımlıdır. Günümüzde modern tıp sistemi her geçen gün varlığını sürdürse de, bitkisel tıp sistemleri tarihsel ve kültürel nedenlerle popülerliğini korumuştur (Rai, 2005).
Aquilaria agallocha, Thymelaeaceae ailesine ait olup Endonezya ve Malezya’da Gaharu, Hong Kong’da Aloewood, Tayland’da Mai Kritsana, Laos’ta Mai Ketsana, Çin’de Chengxiang, Arapça’da Shajarat-al-oudh olarak bilinmektedir. İngilizce’de Agarwood, heartwood aloewood veya eaglewood; Hintçe’de Agar; Urduca’da Oodh; Sanskritçe’de Aguru; Assamese dilinde Sasi veya Sashi olarak adlandırılır (Panda, 2009).
Bu bitki Himalaya bölgesinde, Assam, Tamil ve Doğu Hindistan’da doğal olarak yetişmektedir. 700-1400 m yükseklikte büyür. Assam’ın vahşi doğasında çok yaygın olarak yetiştirilir (Tamuli et al., 2002b), Doğu Hindistan ve Bangladeş’te, Güneydoğu Asya’nın diğer bölgelerinde de yetiştirilir. Ayrıca Çin, Hong Kong, Endonezya, Sri Lanka ve Tibet’te de yetiştirilmektedir (Rahman ve Khisa, 1984).
GELENEKSEL KULLANIMLAR
Agarwood (Aquilaria agallocha), binlerce yıldır dünya genelinde çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Kullanımı Ayurvedik, Tibet ve geleneksel Doğu Asya tıp uygulamalarında, ayrıca Sahih Müslim ve Susruta Samhita gibi kaynaklarda bildirilmiştir (Chakrabarty et al., 1994; Fratkin, 1994). Parfüm olarak kullanımı Eski Ahit’te kayıtlıdır. Agarwood tütsüsü, yüzyıllardır hoş bir aroma üretmek amacıyla önemli dini törenlerde Budistler, Hindular ve Müslümanlar tarafından yakılmıştır (Ng ve Azmi, 1997).
Dini ve kutsal açıdan, hem İncil’de hem de İslam Hadislerinde (Hz. Muhammed S.A.V.’in sözlü gelenekleri) defalarca bahsedilmiştir. Ayrıca Vietnam, Japonya, Çin ve Tayvan’daki Budist ritüellerden İslami cenaze törenlerine kadar çeşitli dini törenlerde kullanılmıştır. Arap toplumunda aloeswood (agarwood), son derece değerli kabul edilir ve misafirlere saygı göstergesi olarak yakılır. Japonya’da ise aloeswood, antik “koh doh” yani “tütsüyü dinleme” töreninde kullanılır (Burfield et al., 2005).
Geleneksel olarak, Aquilaria agallocha’nın yaprakları, kabuğu ve kalp odununun kökü tıbbi özellikleri nedeniyle kullanılır. Bu özellikler arasında keskin, ağrı kesici, afrodizyak, aromatik, büzücü, acı, kalp tonikleyici, gaz giderici, uyarıcı ve hoş kokulu olması yer alır. Ağız ferahlatıcı, gaz giderici ve iştah açıcı olarak kullanılır; kaşıntıyı (pruritus) hafifletir. Agarwood tozu iştahsızlık ve diğer sindirim rahatsızlıklarında verilir. Kan dolaşımını iyileştirir. Öksürüğü azaltır ve bronşit ile astımda yardımcı olur. Soğutucu etkisi nedeniyle, Agarwood titremeli ateşlerde hem dahili hem harici olarak kullanılır. Agarwood yağı ile yapılan masajlar, ateşli titremelerde etkilidir. Diş ağrısı, karın ağrısı, şiddetli baş ağrısı ve gebelik dönemindeki ağrıları tedavi etmek için kullanılabilir (Burfield et al., 2005).
FITOKİMYA
Agar, konakçı bitkinin mantar istilası sonucu oluşan patolojik bir ürün olarak kabul edilir (Qi Shu-Yuan et al., 1992). 1938 yılından bu yana bazı araştırmacılar agar oluşumu üzerine çalışmış ve agar bölgelerinin küf ve çürük mantarlarıyla ilişkili olduğunu bildirmiştir (Bose, 1938; Bhattacharyya et al., 1952; Jalaluddin, 1977; Venkataramanan et al., 1985; Beniwal, 1989; Tamuli et al., 2000ab; Mitra ve Gogoi, 2001). Agar bölgeleriyle ilişkili farklı mantar türleri arasında bazıları hastalık belirtilerinin gelişimiyle patojenik özellik gösterirken, diğerleri farklı ekocoğrafi koşullarda saprofitik doğada görünmektedir.
Enfekte olmuş Aquilaria agallocha bitkisinin yağı üzerine çeşitli araştırmalar yapılmıştır (Maheshwari et al., 1963; Varma et al., 1965; Paknikar ve Naik, 1975; Thomas ve Ozainne, 1976; Pant ve Rastogi, 1980; Bhandari et al., 1982; Nagashima et al., 1983; Ishihara et al., 1991, 1993). Maheshwari ve arkadaşları (1963), mantar enfeksiyonu geçirmiş agarwood yağından selinan grubuna ait üç yeni seskiterpenik furanoid izole etmiş ve bunların yapıları ile mutlak konfigürasyonları bozucu çalışmalar ve fiziksel ölçümlerle belirlenmiştir.
Varma ve arkadaşları (1965), bozucu çalışmalar ve fiziksel ölçümlerle desteklenen türetilmiş ketonun açık bir sentezi sayesinde agarospirol adlı seskiterpenik alkolün yeni bir spiroskeleton yapısına sahip olduğunu bildirmiştir. Paknikar ve Naik (1975), α-agarofuran ve β-agarofuranın hidrojenlenmesiyle aynı dihidroagarofuranın elde edildiğini bildirmiştir. Thomas ve Ozainne (1976), doğal olarak oluşan dihidroagarofuran ve isodihydroagarofuran bileşiklerini tanımlamış ve bunların sırasıyla dihidro-β-agarofuran ve isodihydro-β-agarofuran olduklarını açıkça göstermiştir; yani iki ayrı bileşik.
Pant ve Rastogi (1980) ile Bhandari ve arkadaşları (1982), Agarwood yağından sırasıyla yeni bir seskiterpen olan agarol ve bir kumarin lignan olan aquillochin’i izole etmiştir. Nagashima ve arkadaşları (1983), Endonezya kökenli Agarwood yağından iki yeni seskiterpenik alkol olan jinkohol II ve jinkoheremol’ü tanımlamıştır. Nakanishi ve arkadaşları (1984), Endonezya kökenli ‘Jinkoh’ Agarwood’un benzen özütünde α-agarofuran, 10-epi-γ-eudesmol ve oxoagarospirol bulunduğunu bildirmiştir.
Ishihara ve arkadaşları (1991), Agarwood yağında guaiane iskeletine dayalı yedi yeni seskiterpen tanımlamıştır. Ishihara ve arkadaşları (1993), Vietnam kökenli A. agallocha’dan laboratuvarda üretilen Agarwood özütünde beş yeni eudesmane seskiterpen ve üç başka bileşik daha tanımlamıştır. Tamuli ve arkadaşları (2002a, 2002b), ağaç türlerinde veziküler-arbusküler mikoriza ilişkisini ve patogenez nedeniyle amino asit bileşimindeki değişiklikleri incelemiştir.
Tamuli ve arkadaşları (2005), sağlıklı, doğal olarak enfekte olmuş ve yapay olarak enfekte edilmiş eaglewood’dan elde edilen yağların bileşimindeki farkları araştırmıştır. Bu araştırma, kalite açısından tedaviler arasında belirgin farklar olduğunu göstermiştir. Doğal olarak enfekte olmuş bitkilerin yağlarında valerianol (%3.0) ve tetradekanoik asit (%7.1) oranları, sağlıklı bitkilerdekinden (%0.1 ve %6.9) daha yüksek bulunmuştur. Pentadekanoik asit sağlıklı bitkilerin yağlarında hiç bulunmazken, doğal olarak enfekte olmuş bitkilerin yağlarında daha yüksek miktarda (%6.8) bulunmuştur. Buna karşılık, dodekanoik asit (%3.1), pentadekanoik asit (%6.2), hekzadekanoik asit (%31.5) ve oktadekanoik asit sağlıklı bitkilerin yağlarında bulunurken, doğal olarak enfekte olmuş bitkilerin yağlarında bu bileşiklerin miktarları daha düşük bulunmuştur (%2.3, %4.8, %20.0 ve %1.0).
Yoneda ve arkadaşları (1984), A. agallocha’dan başlıca seskiterpenleri tanımlamıştır: agarofuran (%0.6), norketoagarofuran (%0.6), agarospirol (%4.7), jinkoeremol (%4.0), kusunol (%2.9), dihidrokaranon (%2.4) ve oxoagarospirol (%5.8). Ayrıca agarofuran, agarospirol (%7.2), jinkohol (%5.2), jinkoeremol (%3.7), kusunol (%3.4) ve oxoagarospirol (%3.1) izole edilmiştir. Bu bulgulara göre bilim insanları, Aquilaria agallocha’nın özellikle norketoagarofuran ve dihidrokaranon içerdiği sonucuna varmıştır.
Yang ve arkadaşları (1989 & 1990), benzilaseton, p-metoksibenzilaseton, anisik asit ve β-agarofuran ile birlikte seskiterpenler olan baimuxinik asit, baimuxinal, baimuxinol, dehidrobaimuxinol, isobaimuxinol’un varlığını doğrulamıştır. Battacharrya ve arkadaşları (1959 & 1965), agarol ve agarospirol ile birlikte α- ve β-agarofuran içeren sekiz seskiterpenin varlığını bildirmiştir. Naf ve arkadaşları (1992 & 1995), β-agarofuran, vetispira-2(11), 6(14)-dien-7-ol, dihidrokaranon ve valerianol’ü taze Aquilaria agallocha (Hint odunu) yağında başlıca bileşenler olarak bildirmiştir.
Alkhathlan ve arkadaşları (2005), Kamboçya kökenli A. agallocha’nın asetat özütünden kromon ve iki bilinen 2-(2-feniletil)-4H-kromen-4-on türevini bildirmiştir. Ayrıca diterpenoid bileşikler de raporlanmıştır. Bhandari ve arkadaşları (1982), Aquilaria agallocha’dan kumarin lignan varlığını doğrulamıştır.
Aquilaria agallocha’dan elde edilen fitokimyasal bileşenler şunlardır:
• Agarol (Jain ve Battacharrya, 1959; Gunasekera et al., 1981)
• Aquillochin (Bhandari et al., 1982)
• Agarospiranlar (seskiterpenler): Agarospirol, Baimuxinal, Baimuxinik asit (Yang et al., 1983; Verma et al., 1965)
• Vetaspira türevleri: Vetaspira-2(11), 6(14)-dien-7-ol, Vetaspira-2(11), 6-dien-14-al, 2,14-Epoksi-vestispir-6-en, 2,14-Epoksi-vestispir-6(14),7-dien (Naf et al., 1995)
• 11-Hidroksispirovetiv-1(10)-en-2-on (Ueda et al., 2006)
• Agarofuranlar (seskiterpenler): Baimuxifuranik asit (Yang et al., 1992), Norketoagarofuran, Dihidro-3,4-dihidroksiagarofuran, Dihidroagarofuran, Dihidro-4-hidroksiagarofuran, α-agarofuran, β-agarofuran (Maheshwari et al., 1963), Epoksi-β-agarofuran (Naf et al., 1993), Selina-3,11-dien-14-al, Selina-4,11-dien-14-oik asit, Dehidrojinkoheremol, Neopetasane (Ishihara et al., 1993)
Bitkiden izole edilen bileşikler Şekil 2’de gösterilmiştir. Aquilaria agallocha’nın fitok
